لیست عنوان و خلاصه پایان نامه های رشته طب سنتی ایرانی

دانشگاه علوم پزشکی تهران دانشکده طب سنتی

پایان نامه دکترای تخصصی داروسازی سنتی

عنوان پایان نامه:گویا نمودن نمونه های افتیمون،بر پایه منابع طب سنتی با استفاده از روشهای اتنوبوتانیکی و فیتو شیمیایی بر روی نمونه های بازار داروئی سنتی و طبیعی آن

اساتید راهنما:آقای دکتر غلامرضا امین،خانم دکتر مریم شکرچی،آقای دکتر محسن ناصری

اساتید مشاور:آقای دکتر محمد حسین صالحی سورمقی،آقای دکتر امید صادق پور،خانم دکتر هما حاج مهدوی پور

نگارش:دکتر لیلی عبدی

اسفند 1392

شماره 40

چکیده فارسی:

با توجه به بررسی های صورت گرفته در منابع معتبر طب سنتی ایران دو گیاه افتیمون و کشوث با خواص بسیار ارزشمند مطرح هستند و آنچه در بازار داروئی ایران با نام افتیمون عرضه می گردد با انچه که در منابع معتبر ما مطرح شده،کاملا متفاوت است که برای گویا سازی ان،تحقیق حاضر صورت گرفت.

جنس سس یا همان کوسکوتا یک گیاه انگلی است که دارای قریب به 200 گونه و زیر گونه از خانواده پیچک می باشد که 18 گونه از آن در ایران شناسایی گردیده و طبق بررسی هائی که صورت گرفته، از قدیم الایام در کشورهای بسیاری اعم از شرق و غرب به دلیل خواص درمانی متعدد مورد توجه بوده و مطالعات فیتو شیمیایی برای شناخت ترکیبات موثر آن صورت گرفته است.

با توجه به توصیفات موفولوژیک که تحت عنوان ماهیت در منابع معتبر ایرانی –اسلامی برای گیاه افتیمون داده شده:گل و تخم هایی به رنگ سرخ،شاخه هایش نازک،سبک و دارای رشته هایی همچون مو و همچنین: واژه افتیمون یک لغت یونانی است:epi در زبان لاتین به معنای روی و thymum به معنای آویشن می باشد.

می توان اینگونه استنتاج کرد که واژه افتیمون یک نوشتار عربی لغت epith ymum می باشد و گیاهی که برای آن خاصیت مسهلسودا و در نتیجه درمان بیماری های ناشی از غلبه سودا مانند مالیخولیا،مانیا،صرع سوداوی،صداع سوداوی و غ6یره قائل بوده اند.

و اما کشوث:ماهیت:بی برگ است و گل های کوچک سفید دارد،بر خارها و درخت ها می پیچد بدون ریشه و به رنگ زرد،مانند نخ به گیاهانی که می چسبد از شیره آنها تغذیه کرده و باعث از بین رفتن آنها می گردد و اینکه گفته شده از ایران صادر می گردد،می توان اینگونه نتیجه گرفت،گیاهی با نام کشوث،در منابع طب ایرانی-اسلامی مطرح شده و برای آن خاصیت پاکسازی عروق و دستگاه گوارش اعم از معده ، کبد و طحال قائل بوده اند در واقع cuccuta chinensis Lam که میزبانش خارشتر است،می باشد.

با استفاده از منابع موجود طب سنتی و نیز نتایج بدست آمده از اطلاعات اتنوبوتانی بازار عرضه محصولات گیاهان دارویی تهران و چند تن از خبرگان جمع آوری کننده گیاهان دارویی، در چندین مرحله برای ج-مع آوری گیاه افتیمون و کشوث اقدام گردید.

نمونه های جمع آوری شده در هر باریوم دانشکده داروسازی دانشگاه تهران توسط جناب آقای دکتر امین شناسایی گردید.بررسی ماکروسکوپی و میکروسکوپی به تفکیک قسمت های مختلف نمونه های گیاه صورت گرفت.گونهء C.epithymum با کلیدهای شناسایی:

1-کلاله دو شاخه باریک و کشیده،نازک یا کمی ضخیم،2-گل ها به رنگ صورتی روشن به طول 3 میلیمتر و به قطر 0.7-0.5 میلیمتر،دارای دمگل کوتاه،به صورت مجتمع و متشکل از(16)12-8 عدد گل در کنار هم قرار می گیرند.کاسبرگ ها تقریبا به بلندی گلبرگ ها می باشند شناسایی می گردد،که نمونه شناسایی شده واجد تمام کلیدهای شناسایی بود.گونهء  chinensis C. با کلیدهای شناسایی:1- کلاله،دو شاخه گرزی شکل. 2- گل ها سفید رنگ، به صورت اجتماعات دور از هم، کاسبرگ ها زائده دار و حفره ای شکل از دیگر گونه ها تفکیک می گردد که نمونه شناسایی شده دارای همه کلیدهای شناسایی بود.جهت شناسایی دسته های عمده متابولیت های ثانویه گیاه آزمایشات فیتوشیمیایی به عمل آمده بر روی عصاره تام،وجود ساپونین،آلکالوئید،فلاونوئید،تانن و استرول در هر دو گونه اثبات شد.در آزمون بررسی اثر آنتی اکسیدانی گیاه به روش DPPH و مقایسه نتایج حاصل با آنتی اکسیدان صناعی(BHA) و همچنین Vit E مشخص شد که اثر مهار کنندگی عصاره گیاه بر رادیکال آزاد پس از گذشت 30 دقیقه غلظت 150 و 500 میکروگرم در میلی لیتر به ترتیب از عصاره تام افتیمون و کشوث معادل BHA  با غلظت 220 میکروگرم در میلی لیتر عمل می کند(P<0.05).همچنین میزان این مهارکنندگی وابسته به غلظت می باشد(جداول 3-4 و3-5 و 3-7).IC50 عصاره افتیمون 3/42 و عصاره کشوث 7/153 میکروگرم در میلی لیتر اندازه گیری شد.در اندازه گیری میزان ترکیبات فنل تام نتیجه 75/78 و 275/37 میلی گرم در هر گرم از گیاه خشک به ترتیب برای افتیمون و کشوث نشان دهنده میزان بالای ترکیبات فنلی از جمله فلانوئیدها و تانن در این دو گیاه و دو برابر بودن ترکیبات فنل تام افتیمون نسبت به کشوث می باشد. از آنجایی که گمان می رود قسمت اعظم فعالیت آنتی اکسیدانی گیاه مربوط به ترکیبات فلانوئیدی گیاه باشد،لذا در این مطالعه با استفاده از یک روش HPLC معتبر سازی شده میزان فلانوئیدها در دو گیاه اندازه گیری و مقایسه شد.

در روش انتخاب شده برای HPLC ستون مورد نظر C18،سرعت جریان 1 میلی لیتر در دقیقه و حجم تزریق 10 میکرولیتر است.محدوده طول موج کراماتوگرام از 200 تا 900 نانومتر است که ما جذب را در طول موج 360 نانو متر خواندیم،فاز متحرک نیز اسید فسفریک 25/0% و استونیتریل بصورت گرادیانت است.از گیاه تهیه شده 3 مرتبه به روش ماسراسیون عصاره گیری و هر عصاره تهیه شده 3 مرتبه به دستگاه تزریق گردید.نتایج نشان می دهد روش HPLC انتخاب شده می تواند بخوبی فلاونوئیدهای مورد نظر را تفکیک کند.مقدارrecovery روش انتخاب شده4/97-90% بوده ومنحنی کالیبراسیون استانداردها نشان از خطی بودن دقت آنها می دهد.با توجه به تناسب فاکتورهای معتبر سازی روش HPLC می توان از صحت و دقت روش انتخاب شده برای اندازه گیری فلاونوئیدهای مورد نظر اطمینان حاصل کرد و روش انتخاب شده را یک روش استاندارد برای اندازه گیری این فلاونوئیدها معرفی نمود.با استفاده از روش گفته شده فلاونوئیدهای موجود در گیاه C.epitymum که بر روی آویشن روییده بود 3 فلاوونوئید روتین،هایپروزید و کوئرستین به ترتیب:1/55 ،82/4،و 8/0 میلی گرم و در گیاه C.chinensis،که بر روی خارشتر روییده بود،4 فلاونوئید روتین،هایپروزید،ایزورامنتین و کامفرول به ترتیب:53/8، 1/1، 49/6، 09/0 میلی گرم شناسایی و تعیین مقدار گردید.

برای مقایسه و ارزیابی بهتر از روش اثر انگشت در کروماتو گرافی استفاده گردید.متد آنالیز اثر انگشت در کروماتوگرافی جهت بررسی همزمان پیک های بدست امده ترکیبات مختلف به روش HPLC طراحی شده است که در آن با استفاده از محاسبه فاکتور تشابه،کیفیت،اثربخشی و ایمنی مجموعه ای از مواد موجود،قابل بررسی می باشند. فاکتور تشابه برای کشوث بالای 88/0 و برای افتیمون بالای 80/0 محاسبه گردید.

تفاوت نوع و میزان فلاونوئیدهای موجود در این دو گونه می تئاند تاییدی بر اثر درمانی متفاوت ذکر شده در منابع معتبر طب سنتی ما برای افتیمون و کشوث باشد.همچنین با توجه به تفاوت فاحش میزان فلاونوئیدهای افتیمون رشد یافته بر روی آویشن با دیگر میزبانان یعنی  حدود نزدیک به 14 برابر و همچنین تفاوت میزان فلاونوئیدهای کشوث بر روی میزبانان متفاوت که در جدول 3-30 ذکر گردیده و نتایج آماری (ANOVA) P<0.05% ، که موید تفاوت معنی دار است و نتایج فاکتور تشابه که در جداول 3-29 و 3-31 ذکر گردیده،همگی اهمیت نوع میزبان را نشان میدهد.

کلید واژه:افتیمون،کشوث،فلاونوئید،کنترل کیفیت،ترکیبات فنولیک،کروماتوگرافی لایه نازک،اثر انگشت.